Yoldaş Pançuni

Yoldaş Pançuni, 20. yüzyılın başında yaşayan hayali bir devrimci kahramanın, Pançuni'nin başından geçen, daha doğrusu başınını altından çıkan olayları, tarihsel bir temele oturtarak aktarıyor. Don Quijote, Pickwick, Tartarin gibi, insanlığın büyük ailesine mensup bir kahraman olan Yoldaş Pançuni, gerçeğin mizahlaştığı noktada okurunu yakalıyor ve hiç bırakmıyor. Mısır karikatürünün kurucularından ünlü Ermeni çizer, Aleksandr Saruhan'ın 1938'de yayımladığı ve o tarihten beri Yoldaş Pançuni baskılarında kullanılan yaklaşık 150 doyumsuz Pançuni karikatürü de esere eşsiz bir tat katıyor. Saruhan eserle ilgili "Doğru ilke ve tasarıların bile, demagog, hayalperest, sorumsuz, okumuş cahiller tarafından, mevcut şartlar dikkate alınmadan uygulandıklarında nasıl yıkıcı olabilecekleri"ni hatırlattığını söylüyor. Okurların bu eserin yazıldığı dönemin siyasal gelişmelerine daha yakından vakıf olabilmeleri amacıyla, Anahide Ter Minassian'ın Ermeni Devrimci Hareketi'nde Milliyetçilik ve Sosyalizm 1887-1912 adlı çalışmasının bir özetine kitabın sonunda yer verildi.