Velilerin Sınıfları

Sufiler velayet ile halifelik arasındaki irtibatı ele alırken halifeliği "manevi hükümdarlık şeklinde düşündüler. Allah’ın yeryüzündeki gerçek halifeleri velilerdir. Allah, veliler vesilesiyle fiillerini icra eder. Hükümdarlığı izah ederken sûfîler velîleri; gavs, kutuplar, imamlar, bedeller (abdal), nakipler vs. olarak tasnif etmiş, her birinin görevinden söz etmiştir. Manevi hükümdarlığın modeli meleklerdi. Hiç kuşkusuz alemde gerçek ve tek mutasarrıf Allah’tır.

Bununla birlikte Allah meleklerden ve onların fiillerinden söz eder. Melekler alemdeki güçlerdir; Allah bu güçler vesilesiyle fiilini icra eder ve fiilini onlarla "perdeler. Sufilere göre insan böyle bir göreve, yani Allah’ın fiiline mazhar olmaya meleklere göre daha çok layıktır.

Bu amaçla velileri tasnif etmiş, onların türlerine ve sayılarına kitaplarında genişçe yer vermişlerdir. Elinizdeki eser Fütuhat-ı Mekkiyye’nin 6. Cildinde bulunan 73. Bölümü ve 75-79. kısımları içermektedir. Bu bölümde İbnü’l-Arabi kitabının başka pek çok yerinde atıf yaptığı velâyetle ilgili bahislere daha geniş ve güçlü bir şekilde yer verir, velîler ve onlara tahsis edilen bilgiler hakkında sufilerin görüşlerini aktarır.