Türk Ordusu’nda Bir Doktrin Olarak Küçük Harekat

Sanayi devrimi ile birlikte Avrupa’da hızla artan teknolojik gelişmelerin, ordular üzerinde etkisini göstermesi ile her harekâtın planlama ve icra esaslarına ait yeni doktrinlerin çıkmaya başladığı 19. Yüzyıl’da, harekâtın seyrini değiştiren ve harplerin sonuçları üzerinde etkili olan “küçük harekât” veya “küçük harp” olarak adlandırılan yeni bir taktik/operatif harekât anlayışı, Osmanlı Ordusu’nda da doktrin olarak alınmış ve uygulanmıştır. Bu doğrultuda yapılan incelemede; “Harekât-ı Sagire-i Askeriye Talimnamesi” önemli bir kaynaktır. Çünkü talimnameler, doktriner esasların izah edilmesinde, öncelikle eğitim ve tatbikatlardaki örnek uygulamalarla bu esasların tek ere kadar pekiştirilmesinde ve sevk ve idarenin harekât sahasında komutanlık sanatı ile birleştirilerek geliştirilmesinde asıl müracaat kaynaklarıdır.

“Harekât-ı Sagire-i Askeriye” talimnamesi de Osmanlı Ordusu için Avrupa’da 19. Yüzyıl’da hâkim olan büyük birlik harekâtı anlayışı içerisinde ortaya çıkması ve ordular tarafından dikkate alınması bakımından önemli bir yer tutar.

Avrupa’da büyük birlikler harekât anlayışı içerisinde genel harekât planlamaları yapılır ve muharebelerde icra edilirken, küçük harekât (harekât-ı sagire) adı ile yeni bir harekât anlayışı ortaya çıkmış ve doktriner esasları şekillenmeye başlamıştır. Osmanlı Devleti de ordu için bu yeni harekât anlayışına karşı ilgisiz kalmamıştır. Nitekim 19. Yüzyıl sonlarına doğru Harp Okulu’ndaki bir subay öğretmen tarafından Küçük Harekâta ait bilgilerin talimname olarak 1889’da yayımlanması; öğrenme isteği ile birlikte eğitim birlikleri ve muharip birliklerde kullanılma amacını taşıdığını göstermektedir. Söz konusu talimnamenin tercüme eser veya daha önceki yıllara ait bir baskısının olduğuna yönelik herhangi bir bilgi olmamasına rağmen içeriğinde Alman Ordusu’na ait uygulamaların bulunması, bir Alman askeri talimnamesinden alıntılar yapıldığını göstermektedir.