Sayıların Gizemi ve Tasavvufun Dinamikleri

Onuncu yüzyılda yaşamış bir felsefe cemiyeti olarak İhvân-ı Safâ topluluğu, geride 52 risâle bırakmışlardır. Resâil-u İhvân-ı Safâ ismiyle bilinen bu eser, yüzyıllardır İslâm dünyasının kütüphanelerinde bulunmakta ve okunmaktadır. Bu çalışma İhvân-ı Safâ’nın telif ettiği bu risâleleri yakından ele almaktadır. Kitabın birinci bölümünde bahsi geçen risâleler hakkında kapsamlı malumat verilmektedir. İkinci bölümünde ise sayılar, matematik, aritmetik ve geometrinin bir anlamda metafiziği yapılarak, İhvân-ı Safâ’nın hakikate ulaşmada bu sahayla bağlantısı irdelenmektedir. Üçüncü bölümde onların din söylemi ele alınırken, dördüncü bölümde temel tasavvufî kavram ve terimler üzerinde detaylı izahlara yer verilmektedir. İslâm dünyasında bilinen ilk İslâmî ansiklopediyi oluşturan Risâleler, aynı zamanda o dönemde var olan bilimlerin bir özeti mahiyetindedir. Bununla birlikte Risâleler, İslâm düşünce tarihinde eşsiz bir işlevi yerine getirmiş ve Müslüman elit üzerinde büyük bir etki yapmıştır. Müslüman şehirlerde el yazma nüshalarının çok sayıda bulunması, onların popülerliğini ve etkisini gösterir. Dinî...siyâsî bir hareketin üyeleri olan İhvân, bilerek kimliklerini gizleyerek Risâleler’i çok geniş bir alana yayıp ve toplumun her kesitinden insanların başvurduğu eserler haline gelmesini sağlamışlardır. Diğer taraftan bu dinî ve pozitif ilimler ansiklopedisi, İran’dan İspanya’ya kadar, İslâm düşünce hayatı üzerinde derin bir iz bırakmıştır. Bu kitabın da ortaya çıkardığı gibi, İhvân-ı Safâ, din ile dünyayı veya dünya ile ahireti birbiriyle muhalif olmayan/çatıştırmayacak bir konuma sürükleyen, her iki alanı da kuşatan, mutlu ve erdemli insanları yetiştirmeyi amaç edinen bir tasavvuf felsefesi ve anlayışı sunmaktadır.