Kafirle İttifak

Kutsal Roma-Germen İmparatoru 5. Karl miras yoluyla Avrupa’da çok geniş topraklar ele geçirince dönemin başta gelen hükümdarı olarak tanınma hırsına kapıldı. Ortaya çıkan yeni iktidar dağılımı Karl’ın başlıca rakipleri olan Fransa kralı François ile Osmanlı Padişahı Sultan Süleyman, 5. Karl’ın iktidarını kısıtlamanın yollarını aradılar ve ona karşı birleşmeye karar verdiler. Bir Hıristiyan kral ile Müslüman sultanın bu askeri ittifakı Haçlı seferlerinin anısının canlılığını koruduğu Avrupa’da kolay kabul edilebilecek bir şey değildi.

Oysa 16. yüzyıl Avrupa’sında siyasal rekabet şiddetliydi ve siyasal ittifaklar dinsel ayrımlardan daha önemliydi. Habsburglar açısından ise bu ittifakın ardındaki dinsel ayrım vurgulanmalı, “kafirle ittifak” lanetlenmeliydi. İttifaka karşı yürütülen yoğun Habsburg propagandası, özellikle batılı tarih yazımı geleneğinde Osmanlı ve Fransız kaynaklarının uzun süre göz ardı edilmesine yol açarak belki de daha kalıcı bir başarıya ulaştı. İstanbul’un fethinden başlayarak Osmanlıların Avrupa siyasetine katılımının, Osmanlı ve Fransız ülkesinde “yabancı” devlet görevlilerinin, din/taraf değiştirme uygulamalarının, sadakat ve kimlik anlayışlarının,” “kafirle ilişkiler” bağlamında Cem Sultan olayının ve 1543-44 Osmanlı-Fransız ortak harekatının incelendiği bu kitap, ittifakın tarafları arasındaki farklılıklar kadar benzerlikleri de öne çıkarması açısından önemlidir.

Farklılıklar kapsamında ise Osmanlıların dost topraklara saldırmaması, seferlerini en ince ayrıntısına kadar planlayarak yürütmesi, Toulon’da kışlayan Osmanlı donanmasının her aldığının parasını ödemesi gibi o dönemde Batı’da ender görülen olumlu özelliklere değinilmesi ilginçtir. Christine Isom-Verhaaren Osmanlı tarihi alanındaki doktorasını 1997’de Chicago Üniversitesinde Halil İnalcık’ın öğrencisiyken aldı. Yazar ABD’de, Provo, Utah’taki Brigham Young University’de Ortadoğu ve Osmanlı tarihi öğretim üyesi.