Denemeler

Denemeler’de gördüğüm her şeyi Montaigne’de değil kendimde buluyorum. -Pascal- Eminim, alışacaksınız Montaigne’e. İnsanoğlu ne düşündüyse onda var ve bu kadar güçlü biçim zor bulunur. Bir şey öğretmiyor, çünkü hiçbir şeyi kestirip atmıyor. Doğmacılığın tam tersi. Mağrur adam, ama kim mağrur değil ki? Alçakgönüllü görülenler büsbütün mağrur değiller mi? Her satırında Ben, Kendim diye konuşuyor, ama Ben, Kendim demeden hangi bilgiye varılabilir? Haydi, bırakın Allah aşkına hocam, filozofun, metafizikçinin bundan iyisi görülmemiş. -Madame du Deffand- Montaigne, o tanrı gibi adam, 16. yüzyılın karanlıkları içinde tek başına diri ve tertemiz bir ışık saçmış; dehası ancak zamanımızda, gerçek ve felsefi düşünce boş inançların, geriliklerin yerini alınca anlaşıldı. -Jacob Grimm- Yazarların çoğunda, yazan adamı görüyorum, Montaigne’de ise düşünen adamı. -Montesquieu-