Adanalı Ziya ve Şiirleri

Ziyâ Paşa tarafından keşfedilerek tahsil için İstanbul'a gönderilen Adanalı Ziyâ (1859-1932) Enderun'da iyi bir eğitim almış, Askeri Tıbbiye'de okumuş, Muallim Naci ve Ahmet Rasim gibi ediplerin dostluğunu kazanmış XIX. yüzyıl heccav ve filozof şairidir. Bir divanı veya divançesi bulunmayan Ziyâ, defterlere yazdığı şiirlerini “Evrâk-ı Hazânım” adıyla kitaplaştırmak istemiş ise de muvaffak olamadan vefat etmiş, defterleri ise sonraki yıllarda kaybolmuştur. Şiirlerinin büyük bir kısmı, hayattayken ve vefatından sonra mecmua ve gazetelerde Arap harfleriyle ve Latin harfleriyle neşredilmiş, ancak şimdiye kadar bu şiirler, akademik bir çalışmayla tenkitli metni hazırlanarak kitap halinde yayımlanmamıştır.

Unutulmaması adına gazete ve dergilerde yayımlanan yazılarda yer verilen şiirlerin çoğu anlamı bozan hatalarla çıkmıştır. Bu yazılardan hareketle yapılan “ihtisas” ve “ihtimam” noksanlığına örnek amatörce yapılmış çalışmalarda ise hatalı şiirler düzeltilmeden alınmış, Arap harfli metinler okunamamış ve Ziyâ'nın ziyası karartılmıştır. Arap harfli ve Latin harfli onlarca dergi ve gazete taranarak tespit edilen Ziyâ'nın şiirleri ilk defa, “Tespitli ve Tenkitli Metin” olarak hazırlanmış ve bazı metinlerin fotoğraflarıyla birlikte kitap haline getirilmiştir. Bu metinler, hayatının en hareketli yıllarını (1878-1895) İstanbul'da geçiren Ziyâ'ya, dönemine ve bilhassa “Ara Nesil” konusuna yeni bakış açıları oluşturacak ve ziya verecek birer belge durumundadır.